«مسیرت رو طراحی کن»، نام یک برنامه گفتگو محور در حوزه دندانپزشکی است که به تازگی به همت دکتر رضا ملا، از دندانپزشکان نام‌آشنا و فعال در عرصه شبکه‌های اجتماعی تهیه و تولید می‌شود. محتوای برنامه گفتگو با چهره‌های شاخص و مطرح خانواده دندانپزشکی اعم از دندانپزشکان، واردکنندگان مواد و تجهیزات دندانپزشکی و صاحبان حرف وابسته است. دکتر ملا هدف از تولید این برنامه را جهت دادن به تفکر دندانپزشکانی می‌داند که به تازگی وارد این مسیر شده‌اند و وسعت دادن به گزینه‌هایی که در آینده کاری خود پیش رو دارند. دکتر ملّا برای تهیه این مصاحبه‌ها، با هزینه شخصی خود هر ماه سفرهایی را همراه با یک تیم شش نفره برنامه‌ساز به شهرها و استان‌های مختلف برنامه‌ریزی می‌کند.
پخش برنامه «مسیرتو طراحی کن» از ابتدای آبان ۹۹ آغاز شده است. هر هفته دو اپیزود برنامه در روزهای شنبه و ۳شنبه در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های اشتراک ویدئو منتشر می‌شود. قسمت های مختلف این برنامه را می‌توانید در کانل تلگرام و صفحه اینستاگرام دندانه نیز دنبال کنید
دکتر رضا ملا خود از دندانپزشکانی است که در کنار طبابت به عنوان یک متخصص جراحی لثه و علاوه بر مدیریت دو کلینیک موفق دندانپزشکی در شهرهای مشهد و یزد، اداره یک رستوران را در شهر مشهد به‌عنوان کسب و کار دوم انتخاب کرده بوده که در حال حاضر مدیریت آن را همسر ایشان برعهده دارد. دکتر ملّا که در نیشابور متولد شده، دوران دندانپزشکی عمومی و تخصص خود در رشته پریودنتولوژی را در دانشکده دندانپزشکی مشهد گذرانده و پس از پایان دوران تخصص در سال ۸۴، برای گذراندن طرح به‌عنوان نیروی آموزشی، راهی دانشکده دندانپزشکی یزد شده است.
با ایشان به گفتگو نشستیم تا درباره انگیزه تهیه این سلسله مصاحبه‌ها و برنامه‌های پیش روی آن بیشتر بدانیم. با ما همراه باشید.
– آقای دکتر ملّا! آیا پیدا کردن مسیر برای دندانپزشکان جوان آن‌قدر مسئله جدی‌ای است که برای تهیه برنامه «مسیرتو طراحی کن»، در ماه چند روز از کار درمانی صرف نظر می‌کنید و با تیم برنامه‌ساز خود راهی سفر به شهرهای مختلف کشور می‌شوید؟
قطعاً وقتی شخصی هدف‌گذاری انجام می‌دهد به دنبال پاسخ دادن به یک نیاز می‌رود. من تا سال ۹۱ عضو هیات علمی دانشگاه بوده و به دنبال آن به‌طور مستقیم با دانشجویان در ارتباط بودم. احساسم این است که این روزها فضا با آن دوران خیلی فرق کرده است و همکاران دچار نگرانی و دلسردی هستند. دانشجویان و همکاران جوان زیادی به کلینیک من می‌آیند و یا در کارگاه‌ها با آن‌ها در تعامل هستم. با سؤالات این‌چنینی که «آیا اصلاً مطب زدن دیگر فایده‌ای دارد؟» یا «ایران ماندن فایده‌ای دارد؟» خیلی مواجه می‌شوم. احساس آن‌ها این است که دیگر نمی‌توانند کسب و کار خود را مانند گذشته پیش ببرند. بخشی از این تفکر واقعی‌ست. چراکه با توجه به شرایط اقتصادی موجود نمی‌توان کسب و کار دندانپزشکی را مانند گذشته اداره کرد و بخشی از آن هم نگرانی طبیعی از سمت کسی است که تصمیم به آغاز یک کسب و کار جدید دارد. چرا که اداره مطب شخصی به مرور زمان سخت‌تر می‌شود و با توجه به افزایش همکاران شاغل در شهرهای بزرگ ممکن است به مرور بیماران کمتری به مطب شما مراجعه کنند و ترجیح بدهند که درمان خود را در یک مجموعه کلینیکی و در زمان کوتاه‌تر و به شکل اقتصادی‌تر انجام دهند. البته من معتقدم حتی یک مطب منفرد هم با برنامه‌ریزی مناسب و تعیین گروه هدف متناسب با توانمندی‌ها و فرصت‌های خود می‌تواند به خوبی در زمینه جذب بیمار جدید موفق شود.
وقتی این نگرانی‌ها و دلسردی‌ها را در بازخوردها و سؤال‌هایی که همکاران جوان از من می‌پرسند می‌بینم، نیاز آنان به یادگیری مهارت‌های جدید برایم مشخص می‌شود. هفته‌ای ۳ تا ۴ پیام دارم که همکار جوانی می‌پرسد مطب زده است و بیمار ندارد. پاسخ این سؤالات را در دانشکده‌ها به دانشجویان آموزش نمی‌دهند و در نشست‌های علمی تا به حال چندان به آن‌ها پرداخته نشده است. تنها مدتی است که اقبال عمومی نسبت به برنامه‌های مدیریت مطب بیشتر شده است.
– حال که در ابتدای راه هستید، تصمیم دارید در مصاحبه‌هایی که انجام می‌دهید بیشتر بر روی چه مهارت‌هایی تمرکز کنید؟ مطب‌داری یا فعالیت‌های پژوهشی و غیره؟ آیا برای قبل از انتخاب رشته‌ی دندانپزشکی هم برنامه‌ای دارید؟
انتخاب‌های پیش روی دندانپزشکان چه در محیط درمان‌های عمومی چه تخصصی متنوع هستند و تعدادی از همکاران روی کار شخصی مطب متمرکزند در حالی که برخی به آموزش، تعدادی بر روی پژوهش و تعدادی بر روی کار وابسته و تعدادی هم به فعالیت در محیط‌های غیر دندانپزشکی می‌پردازند؛ بنابراین مطب‌داری تنها گزینه پیش روی دندانپزشک عمومی یا متخصص نیست. یکی از راه‌های وسعت دادن به این انتخاب‌ها شنیدن داستان زندگی حرفه‌ای افراد مختلف و بهره‌گیری از تجربیات آن‌هاست که در آن دندانپزشکان جوان از نوع برنامه‌ریزی امروز خود خواهند گفت و همکاران پیشکسوت از تجربیات گذشته و راه‌های رفته.
به اعتقاد من مصاحبه‌هایی که انجام داده‌ام می‌تواند چارچوبی برای همکار دندانپزشک درباره انتخاب‌هایی که پیش رو دارند مشخص کند. به شخصه از انتقال تجربه خیلی بهره برده‌ام و شخصا وقتی می‌خواستم کلینیک بزنم حداقل به کلینیک‌ها و مطب‌های پرتعداد مراجعه و جزئیات کار و چیدمان اجزا آن‌ها را بررسی کرده‌ام و این تا حد زیادی از هزینه‌های اضافه یا خطاهای احتمالی من در طراحی کاست.
برنامه بنده این است که به شهرهای اصلی که دانشگاه‌هایی با قدمت بیشتری دارند بروم و افراد موفقی که گم‌نام‌تر هستند و در زمینه‌ای خاص متفاوت از دیگران عمل کرده‌اند را هم پوشش بدهم تا بتوانیم همه نوع سلیقه و دیدگاه را درک کنیم.
یکی از کارشناسانی که مصاحبه‌ای با او داشتم به این نکته اشاره کردند که در کشور ما برحسب عادت افراد نخبه گمان می‌کنند باید به دندانپزشکی یا پزشکی وارد شوند؛ درحالی‌که می‌توانند در زمینه‌های دیگری برای خود و دیگران ارزش بیشتری خلق کنند. از آنجایی که در کشور ما افراد بر اساس کلیشه مسیرهایی را انتخاب می‌کنند؛ پس از مدتی تعدادی از آن‌ها به شغل خود احساس بی‌علاقگی می‌کنند و آن را رها می‌کنند که قصد دارم با این قشر هم مصاحبه‌هایی انجام دهم. چراکه افراد گاهی با هزینه کردن منابع و وقت زیاد آموزش‌هایی می‌بینند که از آن استفاده نمی‌کنند. گاهی هم تحصیل در رشته‌هایی می‌تواند در آینده مؤثرتر باشد که برای خانواده‌ها ناشناخته هستند.
– به نظر شما چالش‌های اصلی پیش روی یک دندانپزشک جوان برای شروع فعالیت یک مطب در حال حاضر چه مسائلی است؟
در حال حاضر عامل محدودکننده‌ی اصلی، چه برای دندانپزشکی که تازه می‌خواهد کار خود را آغاز کند و چه برای شخصی که از پیش مشغول کار درمانی بوده؛ اما بر روی مدیریت مالی مطب خودارزیابی و کنترل کافی نداشته، شرایط اقتصادی و هزینه‌های بالا است. گاهی دندانپزشکانی به من می‌گویند پیش از این هزینه‌ها و درآمدشان با هم می‌خوانده؛ اما حالا دیگر نمی‌توانند از پس هزینه‌های اداره مطب خود بربیایند. علت این است که مدیریت هزینه‌ها و سهمی که آن‌ها باید از درآمد به خود اختصاص بدهند تا به حال مهم نبوده است؛ اما امروز بدون داشتن نظام مالی دقیق، کلینیک داری بازدهی ندارد و ضرر ده می‌شود؛ بنابراین اگر کلینیک‌ها، به خصوص کلینیک‌های قدیمی و سنتی، الگوی کار خود را تغییر ندهند، نمی‌توانند بازدهی داشته باشند و به جایی می‌رسند که یا باید کارکنان خود را تعدیل کنند یا کیفیت کار آن‌ها کاهش می‌یابد.
موضوع دوم این است که ممکن است شخصی مهارت‌های لازم مربوط به مطب داری، نوع تعامل با بیمار و بقیه مهارت‌های لازم را پرورش نداده باشد. این نکاتی است که بنده در مصاحبه‌هایم به آن‌ها پرداخته و از اساتید پرسیده‌ام که از دید آن‌ها چه مهارت‌هایی برای اداره مطب لازم است. دانش و مهارت‌های تخصصی را می‌توان در دانشگاه یا دوره‌های خارج از آن آموخت؛ اما شناخت دقیق‌تر از اقتصاد مطب و تعامل با بیمار، یا به عبارت دیگر خلق تجربه متفاوت برای خدمت گیرنده، موضوعاتی هستند که باید بیشتر به آن‌ها توجه شود.
منابع و توان سرمایه‌گذاری دندانپزشکان در برهه زمانی کوتاهی محدود شده و هزینه‌های ثابت آن‌ها خیلی بالا رفته است؛ بنابراین باید خود را با این تغییرات تطبیق دهیم. این در حالی است که در طول مدت تحصیل در دانشکده به جز کارگاه‌هایی که ممکن است خارج از کوریکولوم آموزشی برگزار شوند، دانشجویان آموزشی در این رابطه نمی‌گیرند. به اعتقاد شخصی من این مهارت‌ها باید در کوریکولوم گنجانده شوند. بیرون از دانشکده هم شخصی که کلینیک دارد تا به حال با مشاوره و مشاهده کار همکاران این تجربیات را می‌آموخته یا در فرایند چندساله‌ی آزمایش و خطا و اتلاف هزینه، بر اساس تجربه به تعادلی می‌رسیده است. گاهی هم سهم درآمد نسبت به هزینه‌ها به میزانی بالاتر بوده که کار مطب بدون ارزیابی و کنترل کافی به شکلی پیش می‌رفته است؛ اما در حال حاضر به یک نقطه عطف مهم رسیده‌ایم. در حال حاضر شرایط به شکلی است که هزینه‌ها افزایش قابل توجهی داشته و درآمد تقریباً تغییری نکرده است؛ بنابراین طبیعی است بخش زیادی از کسب و کارها که روی لبه‌ی ورشکستگی بودند در این چرخه طی سال‌های پیش رو حذف شوند. شاید بتوان گفت یکی از مزایای پاندمی کرونا تغییر نگرش همکاران دندانپزشک نسبت به مدیریت مطب بوده است. چرا که با افت درآمد، راهکارهای مدیریت هزینه‌ها و منابع بیشتر مورد اقبال هستند تا بتوان کماکان به فعالیت ادامه داد و خوشبختانه در حال حاضر به خصوص در فضای مجازی گروه‌های مختلفی تلاش‌های جسته و گریخته‌ای را برای آموزش اصول مطب داری آغاز می‌کنند. شاید این آموزش‌ها نواقصی داشته باشند؛ اما ضروری هستند و باید بیشتر بر روی اثربخشی و کارایی آن‌ها متمرکز شویم.
– از نظر شما بزرگترین اشتباهاتی که دندانپزشکان در مدیریت کلینیک مرتکب می‌شوند کدام هستند؟
به شخصه اگر بخواهم به همکاران درباره مدیریت مطب پیشنهاد‌هایی بدهم، به آن‌ها می‌گویم ابتدا گروه هدف خود را انتخاب و مهارت‌ها و تنظیمات مطب خود را با آن مطابقت دهند. گاهی کلینیکی تجهیزاتی را خریداری می‌کند که گروه هدفی که مدنظر اوست به آن نیازی ندارد. برای مثال اگر یک کلینیک در منطقه‌ای مرفه بخواهد با خرید مواد و تجهیزات ارزان اقتصادی عمل کند، از این کار بازخورد منفی می‌گیرد. ممکن هم هست کلینیکی در منطقه‌ای تجهیزات گران خریداری کند که گروه هدف مورد نظر این خدمات با چرخه خدمت بیماران فعلی آن کلینیک همخوان نباشد. طبیعی است که در چنین شرایطی نیز دندانپزشک امکان بهره‌وری هزینه‌های صرف شده را نخواهد داشت؛ بنابراین باید خود را با نیازهای گروه هدف تطبیق دهیم. به غیر از این مدیریت هزینه‌ها و مدیریت نیروهای انسانی موضوعات مهمی هستند. به خصوص در کلینیک‌ها مدیریت خوب نیروی انسانی سبب دریافت بازخورد خوبی از بیمار می‌شود. سعی شخص من به‌عنوان یک مدیر کلینیک این بوده که از لحظه‌ای که بیمار وارد می‌شود تا لحظه‌ای که از کلینیک بیرون می‌رود تجربه متفاوتی دریافت کند و حس کند خدمات متفاوتی از آنچه پیش از این تجربه کرده دریافت کرده است. این هدفی است که همه کسب و کارها باید امروز به سمت تأمین و جهت دادن به آن بروند.
– به عنوان شخصی که کسب و کار دومی به غیر از کلینیک دندانپزشکی دارد، داشتن یک حرفه‌ی جنبی به‌عنوان یک سوپاپ اطمینان را برای دندانپزشکان توصیه می‌کنید؟
نوع انتخاب کسب و کار خیلی اهمیت دارد. شخص من با نظر گروه مشاوران به سمت تأسیس رستوران رفتم. این حرفه نظارت دائمی نیاز دارد و به همین دلیل شاید اگر به گذشته برگردم رستوران تأسیس نمی‌کردم؛ اما داشتن کسب و کار دوم در کنار دندانپزشکی و فاصله گرفتن از یونیت را مثبت می‌دانم. چرا که کار دندانپزشکی طولانی و خسته کننده است. در ضمن دندانپزشکی که توانسته است در حرفه خود موفق شود، قطعاً با بیمار تعامل خوب و هوش اجتماعی بالایی دارد؛ بنابراین می‌تواند در مشاغل دیگر هم موفق عمل کند. به‌شخصه در وقت خالی‌ام از کار دندانپزشکی حس بهتری دارم و امروزه ترجیحم برای کار دوم هم ممکن است کاری مرتبط با همین حرفه باشد؛ اما همکارانی را دیده‌ام که از کار طولانی دندانپزشکی خسته می‌شوند و شاید دوست داشته باشند برای فراغت از کار به حرفه دیگری بپردازند؛ اما از نظر اقتصادی صرف وقت در مطب از کار در حرفه دیگر اقتصادی‌تر است.
– در فضای رقابتی چه چیزی می‌تواند تضمین‌کننده‌ی ماندگاری یک کلینیک دندانپزشکی باشد؟
وقتی فضای کسب و کار رقابتی می‌شود، باید بتوانیم یک ارزش متفاوت برای مخاطبین خودمان خلق کنیم. ارزش افزوده برای هر مطب بسته به نوع بیماران آن به یک شکل تعریف می‌شود. برای یک کلینیک ممکن است قرارداد بیمه‌ای با پوشش خوب و برای مطب دیگر، خدمت درمانی ارزان‌تر و باکیفیت، ارزش افزوده باشد. ممکن است برای یک کلینیک که بیماران آن تمکن مالی بیشتری دارند، تجهیزات به‌روزتر و خدمات سریع‌تر مانند تحویل روکش‌های یک روزه مزیت رقابتی باشند؛ بنابراین این ارزش افزوده می‌تواند بسته به گروه هدف خیلی متفاوت باشد. به نظر من شناخت این مزیت با توجه به توانمندی‌ها و امکانات موجود و نوع معرفی آن به مخاطبین این نوع سرویس اصلی‌ترین فعالیتی است که یک مطب دار باید انجام دهد تا بتواند خود را در فضای رقابتی حفظ کند.
این مزیت رقابتی همانند شتاب‌دهنده و یک موتور محرک قادر است کسب و کار شما را در مقایسه با رقبای حرفه‌ای پیش ببرد.
– شخص شما چه چیزی را مزیت رقابتی کلینیک خود قرار داده‌اید؟
من با توجه به فیلد تخصصی و نیازسنجی مخاطبینم طی سال‌های اخیر تمرکز اصلی را روی درمان ایمپلنت و تحویل پروتز فوری ایمپلنت گذاشته‌ام. اصلی‌ترین مزیت رقابتی کلینیک من این است که بیمار پس از کاشت ایمپلنت در کوتاه‌ترین زمان ممکن پروتز موقت دریافت کند و بیشترین سهم مراجعین من امروز نیازمند درمان‌های ایمپلنت و پروتز ایمپلنت هستند.
تهیه و تحویل این نوع پروتز برای بیماری که نیازمند زیبایی و فانکشن طی دوره ترمیم ایمپلنت است یک مزیت عمده در مقایسه با همکاران من خواهد بود که چنین سرویسی را ارائه نمی‌دهند.
طبعاً این سرویس جدید نیازمند کسب دانش و مهارت جدید است که این مسیر هزینه مالی و زمانی زیادی را به خود اختصاص می‌دهد؛ اما این ارزش افزوده، یک مزیت رقابتی باعث می‌شود در کوتاه‌مدت از بیماران بازخورد مثبت دریافت کنید و این مخاطبین راضی بیماران جدیدی برای شما بیاورند؛ بنابراین با این استراتژی در یک مدت نسبتاً قابل قبول تبدیل به مرکز تخصصی درمان ایمپلنت و تحویل پروتز یک روزه می شوید.
البته در این مسیر یک موضوع خیلی مهم است و آن این که اطلاع‌رسانی خوب و مؤثری داشته باشید تا این سرویس درمانی را به اطلاع یا معرض دید گروه هدف کسب و کار خود برسانید.
– تصمیم دارید پروژه‌ی «مسیرتو طراحی کن» را تا کجا ادامه دهید؟
در حال حاضر برای یک سال آینده‌ی برای این پروژه و مصاحبه‌ها برنامه‌ریزی کرده‌ام و سعی این است به محتوا تنوع بیشتری داده شود. به علاوه در کنار آن، پروژه‌ی دیگری برای بازدید از کلینیک و انعکاس جزئیات اجرا در سرویس‌دهی این کلینیک دارم که هنوز نامی برای آن انتخاب نکرده‌ام و به‌زودی در مورد آن اطلاع‌رسانی خواهم کرد. در این پروژه داستان موفقیت کلینیک‌ها، یعنی ارزش‌افزوده و چگونگی خلق و معرفی آن و چگونگی چینش اجزاء را بررسی می‌کنیم و معتقدم این طرح مکمل خوبی برای پروژه‌ی مسیرتو طراحی کن خواهد بود.
تا امروز کدام چهره‌ها در برنامه «مسیرتو طراحی کن» شرکت کرده‌اند:
«مسیرت رو طراحی کن»، نام یک برنامه گفتگو محور در حوزه دندانپزشکی است که به تازگی به همت دکتر رضا ملا، از دندانپزشکان نام‌آشنا و فعال در عرصه شبکه‌های اجتماعی تهیه و تولید می‌شود. محتوای برنامه گفتگو با چهره‌های شاخص و مطرح خانواده دندانپزشکی اعم از دندانپزشکان، واردکنندگان مواد و تجهیزات دندانپزشکی و صاحبان حرف …
