قبل از این که نویسنده رمان‌های پرفروش شود، قبل از این که در تلویزیون به نخست وزیر سابق مصر بتازد، قبل از این که بشنود دادستانی نظامی مصر دنبالش افتاده، دکتر علاء الاسوانی در کار ترمیم دندان بود. وقتی اسوانی شروع به نوشتن کرد، داشتن مطب کمک کرد تا بدون این که از نظر مالی زیر بار منت دولت برود، حرفه جدیدش را دنبال کند. بعد از این که ستاره بختش درخشید هم نتوانست این حرفه را -که او را در تماس روزانه با مردم مصر نگه می‌داشت- کنار بگذارد: «وقتی آدم موفقی می‌شوی، این خطر هست که ارتباطت با زندگی واقعی قطع شود.» اسوانی ۶۲ ساله ادامه داد: «من این طوری نیستم. همیشه با مردم هستم.»
بعد از نوشتن «عمارت یعقوبیان» که بعد از انتشار در سال ۲۰۰۲، پرفروش‌ترین رمان جهان عرب برای پنج سال متوالی بود، اسوانی هم‌چنان یک یا دو بار در هفته بیمارها را ویزیت می‌کرد، اگرچه به خاطر سفر و کار در کشورهای خارجی، کمتر و کمتر می‌توانست به طبابت برسد. با همه این‌ها، مطبش در قاهره هم‌چنان فعال بود. آخرین بار تابستان ۲۰۱۹ در مطبش کار کرد و برای یک بیمار بریج پرسلنی گذاشت.
اما برگشتن به قاهره برای او خطرناک شده است. از سال ۲۰۱۴ که عبدالفتاح سیسی به قدرت رسیده، اسوانی که معروف‌ترین نویسنده مصر است، نه در تلویزیون ظاهر شده و نه توانسته یک خط در کشورش بنویسد. سال ۲۰۱۸ رمانش با نام «دموکراسی، اگر می‌شد…» -که مرثیه ای برای انقلاب ۲۰۱۱ مصر بود- را در لبنان چاپ کرد چون هیچ ناشری در مصر جسارت نداشت آن را منتشر کند.
سال گذشته نیز از طریق مقاله‌ای که در روزنامه «مصر امروز» منتشر شد، فهمید که دفتر دادستانی عمومی نظامی برایش پرونده تشکیل داده و به اتهام توهین به رییس جمهور، نیروهای نظامی و نهادهای قضایی قصد محاکمه او را دارند. ستون‌هایی که اسوانی برای «دویچه وله» آلمان نوشته بود، به ویژه انتقاد از انتخاب یک ژنرال ارتشی به عنوان رییس جمهور، باعث خشم نظامی‌های مصر شد: «نگران کننده است چون دادگاه‌های نظامی قدرت کامل دارند تا هر کاری بکنند.»
سانسور و افسار زدن به رسانه‌های منتقد یکی از وجوه زندگی در مصر در سی سال حکومت حسنی مبارک و هم‌چنین در دوره جانشین او، محمد مرسی بود اما کوبیدن آزادی بیان در دوره سیسی بدتر شده است. گزارشگران بدون مرز در سال ۲۰۲۰، مصر را از نظر شاخص آزادی مطبوعات در بین صد و هشتاد کشور در رتبه صد و شصت و شش قرار داد و سال ۲۰۱۹ دست کم سی و یک خبرنگار و فعال رسانه‌ای بی‌دلیل در زندان بودند. این سازمان می‌گوید، سیسی از تمام ابزارهایی که در اختیار دارد استفاده می‌کند تا رسانه‌ها و سازمان‌های اجتماعی مستقل را ساکت کند.
این ابزارها شامل قوانین جدید رسانه‌ای می‌شود که بار مالی شدیدی روی شانه سایت‌های مستقل می‌گذارد و بلاگ‌ها و صفحه‌های شخصی در رسانه‌های اجتماعی که بیش از پنج هزار دنبال کننده داشته باشند را رسانه تلقی می‌کند و به این ترتیب، به دولت اجازه بستن آن‌ها را می‌دهد. از تابستان ۲۰۱۷ تا سال گذشته میلادی بیش از پانصد سایت بسته شده‌اند و حتی دیدن سایت‌های ممنوعه می‌تواند باعث به زندان افتادن مردم شود.
اما اسوانی از این که می‌بیند حکومت با صداهای مخالف، از جمله نویسنده‌ها و بازیگران برخورد می‌کند، تعجب نکرده است: «داستان در نقد دیکتاتوری همیشه خطرناک‌تر از روایت‌های غیرداستانی بوده است. چون به خواننده‌ها اجازه می‌دهد تا رنج مردم را حس کنند.» این دندان‌پزشک و نویسنده معروف معتقد است، کسانی که جای حسنی مبارک را گرفتند، سیاست «دیگر هیچ‌وقت» را در پیش گرفتند، یعنی «دیگر هیچ‌وقت هیچ فضایی به مخالفت یا افکار متفاوت» نمی‌دهند.
اسوانی سال ۲۰۱۱ همراه بسیاری از مردم در میدان تحریر قاهره بود و موج اعتراض آن‌ها سبب شد تا حسنی مبارک کنار برود. خودش روزهای منتهی به سقوط دیکتاتور سابق را «زیباترین» روزهای زندگی‌اش می‌داند. می‌گوید قبل از آن از نظر تئوری مردم مصر را می‌شناخت اما زندگی در کنار آن‌ها مثل یک خانواده بسیار بزرگ و روبرو شدن با تک تیراندازهای حکومت در کنار هم، درک عمیق‌تری نسبت به مردم در او پدید آورد: «میلیون‌ها نفر مصمم بودند که یا بمیرند یا آزاد زندگی کنند و این چیزی است که همیشه به مشارکت در آن خیلی افتخار می‌کنم.» اما مبارزه او فقط به حضور در راهپیمایی محدود نشد.
چند هفته بعد از سقوط مبارک، او با احمد شفیق، نخست وزیر جدید مصاحبه کرد. این برای اولین بار از سال ۱۹۷۷ بود که یک رهبر مصری در پخش مستقیم تلویزیونی به سوالاتی که از قبل مشخص نشده بودند، جواب می‌داد؛ و ظاهرا آخرین تلاش برای نشان دادن چهره‌ای مسالمت‌جو و متمدن از حکومت به مردم بود، اما اسوانی اجازه نداد این اتفاق بیفتد. او به نخست وزیر تاخت که چرا تیراندازی به مردم بی‌گناه را تحمل می‌کند. شفیق خشمگین شد و هر دو طرف شروع به داد کشیدن کردند. شفیق صبح روز بعد استعفا کرد.
امروز دیگر بعید است چنین مصاحبه‌ای از تلویزیون مصر پخش شود و اسوانی که در آمریکا در تبعید خودخواسته است، به این کشور هم امیدوار نیست که نظام حاکم بر مصر را وادار به تغییر رفتارش کند. دونالد ترامپ در سراسر دنیا با حکومت‌های قلدر روابط دوستانه برقرار کرده؛ نمونه‌اش روابط او با محمد بن سلمان در عربستان حتی پس از قتل جمال خاشقچی است. رییس جمهور آمریکا حتی یک بار گفت، سیسی «آدم خارق‌العاده‌ای» است. اسوانی می‌گوید: «هربار که رییس جمهور آمریکا از یک دیکتاتور عرب حمایت می‌کند، آدم‌های بیش‌تری قربانی می‌شوند.»
او برای این که خودش یکی از آن‌ها نباشد، در نیویورک زندگی می‌کند و پنج روز در هفته از هفت صبح تا یک بعدازظهر می‌نویسد. در آمریکا دندان‌پزشکی نمی‌کند اما برای آشنا شدن با مردم به کافه‌ها می‌رود و به همان شیوه‌ای با زندگی آن‌ها آشنا می‌شود که در مطبش در قاهره در پیش می‌گرفت.
با وجود افزایش سرکوب‌ها توسط نظام حاکم بر مصر، این دندان‌پزشک و نویسنده می‌گوید به مبارزه برای آزادی و دموکراسی در کشورش خوشبین است: «من تاریخ می‌خوانم. می‌دانم که زمان می‌برد.»
منبع: تایم
قبل از این که نویسنده رمان‌های پرفروش شود، قبل از این که در تلویزیون به نخست وزیر سابق مصر بتازد، قبل از این که بشنود دادستانی نظامی مصر دنبالش افتاده، دکتر علاء الاسوانی در کار ترمیم دندان بود. وقتی اسوانی شروع به نوشتن کرد، داشتن مطب کمک کرد تا بدون این که از نظر مالی …
