ندا احمدلو
«یکی از دلایل مهم ترس مردم از دندانپزشکی، هم‌ردیف شدن ۳ واژه کلیدی ترس، درد و دندانپزشکی در ذهن مردم است. این کلیدواژه‌ها، یک کد ناامنی به ذهن ناخودآگاه ما می‌رساند و باعث می‌شود که بدن به طور کاملا ناخودآگاه احساس خطر کند! ما برای سال‌های طولانی، این ۳ واژه را در کنار یکدیگر شنیده و خوانده‌ایم.
ضمیر ناخودآگاه ما به همان اندازه که حرکات غیرارادی بدن را مدیریت می‌کند، می‌تواند روی حرکات ارادی هم تسلط داشته باشد تا باعث ایجاد آرامش روانی بشود. به عنوان مثال، قفل کردن در خانه یا خاموش کردن زیر کتری قبل از خروج از منزل، یک حرکت کاملا ارادی است اما ضمیر ناخودآگاه با یادآوری این امور باعث می‌شود که ما آنها را دوباره بررسی کنیم تا ذهن‌مان از نظر آرامش مالی و جانی، بدن‌مان را در معرض استرس یا احساس خطر و ناامنی قرار ندهد.
این مساله در مورد دندانپزشکی هم صادق است. یعنی ضمیر ناخودآگاه، مدام به ما تلقین می‌کند که دندانپزشکی با درد و خطر همراه است و همین تلقین افکار منفی باعث می‌شود که حتی اگر امور مربوط به دندانپزشکی ما، یک امر ساده و بدون درد هم باشد، باز هم آن را در ذهن‌مان بزرگ کنیم».
اینها بخشی از صحبت‌های دکتر سیدحسن حیدری موسوی، روانشناس درباره ترس از دندانپزشکی بود! با دکتر حیدری موسوی به گفتگو نشستیم تا درباره ریشه‌های ترس از دندانپزشکی بدانیم و با راهکار درمان آن آشنا شویم. اگر شما نیز از کسانی هستید که از رفتن به دندانپزشکی و درمان‌های دندانپزشکی ترس دارند برای آگاهی از راهکارهای مقابله با این ترس با ما همراه شوید.
دندانه: آقای دکتر موسوی! آیا ممکن است ترس از دندانپزشکی به دلیل تجربیات ناخوشایند فرد در این زمینه باشد؟
بله صد در صد! دقیقا ما می‌توانیم دومین علت ترس از دندانپزشکی را، تجربیات ناخوشایند فردی از دردهای ناشی از امور مربوط به دندانپزشکی بدانیم؛ این تجربیات می‌توانند توسط خود فرد کسب شده یا از طریق فرد دیگری به او منتقل شده باشند! مثلا ذهن ناخودآگاه افرادی که در سال‌های قبل، درد ناشی از امور دندانپزشکی را تجربه کرده‌اند یا در مورد چنین دردهایی از دیگران شنیده‌اند، بیشتر نسبت به تمام کارهای پزشکی مربوط به دهان و دندان به ضمیر ناخودآگاه فرد هشدار می‌دهد و باعث افزایش ترس او می‌شود!
دندانه: آیا می‌توان فوبیاهای شدید از دندانپزشکی را هم به ضمیر ناخودآگاه افراد نسبت داد؟
نه چندان! افرادی که مبتلا به اضطراب منتشر یا فراگیر هستند، دچار فوبیا یا هراس افراطی نسبت به دندانپزشکی می‌شوند. ممکن است این افراد، با ترس افراطی از سوار شدن به هواپیما، آسانسور یا حضور در فضاهای بسته هم داشته باشند. شرایط این افراد با باقی افراد جامعه که ترس طبیعی از دندانپزشکی دارند، متفاوت است. این افراد باید پیش از مراجعه به دندانپزشکی، به یک روانشناس باتجربه یا یک روانپزشک مراجعه کنند تا درمان‌های لازم برای کاهش و کنترل ترس و اضطراب افراطی آنها صورت بگیرد و سپس به دندانپزشکی مراجعه کنند تا به دلیل ترس شدید و افراطی، دچار مشکل نشوند.
دندانه: حالا چطور می‌توان بر ترس مراجعه به دندانپزشکی یا انجام امور مربوط به دندانپزشکی، غلبه کرد؟
غلبه بر این ترس، ۲ بخش دارد: وظایف مربوط به مرکز دندانپزشکی و وظایف خود بیمار! در مورد بخش اول، بهتر است که مراکز دندانپزشکی به منظور کاهش ترس و اضطراب بیماران، فضایی آرام، بانشاط و صمیمی ایجاد کنند. استفاده از رنگ‌های شاد و آرامبخش، موسیقی ملایم، داشتن هوای مطبوع، قرار دادن گل‌های طبیعی و کمک گرفتن از همکاران خوش‌رو و خوش‌برخورد می‌تواند تا حد قابل توجهی ترس و اضطراب بیماران را کاهش بدهد. مراکز دندانپزشکی می‌توانند در صورت امکان، فضا یا اتاق امن و آرامی برای کودکان یا افرادی که ترس و اضطراب بالایی از دندانپزشکی دارند، در نظر بگیرند تا بتوانند آنها را به آرامش پیش از شروع درمان، برسانند.
از طرف دیگر، گاهی برخی از بیماران هنگام مراجعه به مطب‌های دندانپزشکی یا قبل از مراجعه و هنگام تماس تلفنی، ترس خود را بیان می‌کنند! در این موارد، مسئول پذیرش باید برای کاهش استرس بیمار، آموزش‌های لازم را دیده باشد و مثلا به او اطمینان بدهد که پزشکان باتجربه و دستگاه‌های پیشرفته‌ای در مرکز ما وجود دارند که همگی کمک می‌کنند تا درمان شما، با کمترین میزان درد یا بدون هیچ خطری، پیش برود. گاهی دندانپزشکان می‌توانند حدود یک ساعت پیش از شروع درمان از داروهای آرامبخش برای افرادی که فوبیای دندانپزشکی دارند هم استفاده کنند. گاهی کمک گرفتن از دندانپزشک خانم هم می‌تواند به کودکان یا افراد دارای اضطراب شدید، آرامش بیشتری القا کند. درنهایت اینکه دندانپزشکان عزیز می‌توانند آموزش هیپنوتراپی را برای ایجاد خلسه و تلقین‌های بسیار موثر به ضمیر ناخودآگاه بیمار به منظور افزایش آرامش وی، داشته باشند.
دندانه: لطفا کمی بیشتر درباره بخش دوم غلبه بر ترس که مربوط به وظایف خود بیماری می‌شود هم توضیح می‌دهید؟
ببینید! اگر بیمار، بیش از اندازه و بیش از حد طبیعی فوبیای از دندانپزشکی دارد، باید ابتدا تحت نظر روانشناس یا روانپزشک و با درمان‌های پیشنهادی پزشک معالج خود، فوبیای خود را کنترل یا درمان کند. گاهی حتی می‌توان با هیپنوتراپی، ترس‌های غیر طبیعی و شدید بیماران از دندانپزشکی را مدیریت کرد تا بیمار، آرامش بیشتری در طول روند درمان داشته باشد. از این رو، بسیار مهم است که بیمار نسبت به ترس‌های غیرطبیعی خود آگاهی داشته باشد و در صدد رفع اصولی آنها برآید. نکته دیگر این است که اگر بیمار بزرگسال یا کودکی، ترس بیش از حد از دندانپزشکی دارد، بهتر است در ساعت‌های ابتدایی بازگشایی مرکز به دندانپزشکی مراجعه کند تا با محیط آرام‌تری مواجه باشد. گاهی بیماران از صداهای دندانپزشکی می‌ترسند! در این صورت، می‌توانند با خودشان یک هدفون به مطب ببرند و در تمام طول پروسه درمان، به یک موزیک ملایم یا موزیک مورد علاقه‌شان، گوش بدهند! بهتر است بیمارانی که ترس از دندانپزشکی دارند، حتما یک همراه یا دوست صمیمی با خود به مرکز ببرند تا با کمک او، کمی آرامش بیشتری در فضای دندانپزشکی داشته باشد. تمام این اقدامات به ظاهر ساده می‌توانند تا حد قابل توجهی، ترس و اضطراب بیمار از محیط دندانپزشکی را کاهش بدهند.
ندا احمدلو «یکی از دلایل مهم ترس مردم از دندانپزشکی، هم‌ردیف شدن ۳ واژه کلیدی ترس، درد و دندانپزشکی در ذهن مردم است. این کلیدواژه‌ها، یک کد ناامنی به ذهن ناخودآگاه ما می‌رساند و باعث می‌شود که بدن به طور کاملا ناخودآگاه احساس خطر کند! ما برای سال‌های طولانی، این ۳ واژه را در کنار …
